ဘက္တီးရီးယား ရြက္စင္းေရာဂါ

                 ဒီတစ္ပတ္ ကေတာ့ အခုတေလာ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္မွာ က်ယ္က်ယ္ ေလာင္ေလာင္ ျပႆနာ ျဖစ္ေနတဲ့ စပါး ဘက္တီး ရီးယား ရြက္စင္ ေရာဂါနဲ႔ ကာကြယ္ ႏွိမ္နင္းဖို႔ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြး အၾကံျပဳ ပါ့မယ္။ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔မွာ အထူးသျဖင့္ ပုလဲသြယ္စိုက္ခင္းေတြမွာ ဒီေရာဂါ ပိုဆိုးၿပီး အသံေတြထြက္ေနတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီ ပုလဲသြယ္က ဒီေရာဂါကို တ႐ုတ္ျပည္က သယ္ယူလာၿပီး အခုျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ အျခားစပါးေတြကိုပါ လက္ဆင့္ကမ္းေပး သလိုျဖစ္လိုက္ေတာ့ အျခားစပါးေတြပါ ဒီ ေရာဂါဒုကၡ ခံစားလာၾကရပါတယ္။

           ဒီ အတြက္လည္း လယ္သမားႀကီးေတြၾကား မွာ ပူညံပူညံသံမ်ား ဆူညံလာပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ဘက္တီးရီးယားပိုး ေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ သူ႔ရဲ႕သက္ရွိကေတာ့ Xanthomonas Oryzae   ျဖစ္တယ္။ ဒီေရာဂါ ဟာ မိုးဆက္တိုက္ရြာၿပီး စြတ္စိုထိုင္းမႈိင္းေနတဲ့ ရာသီဥတုဆိုရင္ ပိုျဖစ္လြယ္တာမ်ားပါ တယ္။ စပါးစိုက္ၿပီးလို႔ သက္တမ္း (၄၀- ၅၀)ရက္ေလာက္ဆိုရင္ ဒီေရာဂါစ၀င္တာ ပါဘဲ။ အပင္ငယ္ေသးရင္ေတာ့ မျဖစ္ေသးပါဘူး။ ဒီေရာဂါရဲ႕ သက္ရွိေတြဟာ ေကာက္႐ိုး၊ ႐ိုးျပတ္၊ စပါးေစ့ေဟာင္း၊ ျမက္႐ိုင္းေတြမွာ ခိုေအာင္းေနၿပီး စပါးပင္ သက္တမ္းရလာတဲ့အခါ အသက္ရွင္လႈပ္ ရွားၿပီး စတင္တာပါဘဲ။ စပါးရြက္ေပၚမွာ ဘက္တီးရီးယား ရြက္စင္းေရာဂါစ၀င္ၿပီဆိုရင္ ကန္သင္းေပၚ မွၾကည့္ပါ။

           စပါးရြက္အေရာင္ဟာ အ၀ါ အေရာင္ျဖစ္ေနပါတယ္။ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္း မႈ အခ်ိန္မီမလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ တစ္ပတ္အ တြင္းမွာ စပါးတစ္ခင္းလံုးဟာ နီ၀ါေရာင္၊ လိေမၼာ္ေရာင္ လႊမ္းေနတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီအတိုင္းဆက္ထားရင္ေတာ့ နီညိဳညိဳ အေရာင္ေျပာင္းသြားၿပီး အရြက္ေတြေျခာက္ၿပီး လိပ္သြားပါတယ္။ ဒီေရာဂါပိုးမ်ားဟာ ေလတိုက္ရင္ ေလနဲ႔ တစ္ပင္မွ တစ္ပင္၊စပါးတစ္ခင္းမွတစ္ခင္းသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔ကူးစက္ပါ တယ္။ ေလတိုက္လို႔ စပါးရြက္ေတြ ပြတ္ တိုက္ဒဏ္ရာရရင္လည္း အဲဒီဒဏ္ရာက တစ္ဆင့္ ေရာဂါ၀င္ေစပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားတာေရာ၊ ေရာဂါကူးစက္တာေရာ အလြန္ျမန္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ဘဲ စပါးခင္းခ်င္း တစ္ကြင္းထဲကပ္ေနတဲ့ ျပည္တြင္းရွိၿပီးသား စပါးမ်ဳိး ေတြလည္း ေရာဂါကူးစက္ခံရ တာျဖစ္ပါတယ္။

         ဒီေရာဂါကို ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ႏွစ္ပိုင္းရွိပါ့မယ္။ ပထမပိုင္းက ေတာ့ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းအပိုင္းနဲ႔ ဒုတိယပိုင္းကေတာ့ ႏွိမ္နင္းျခင္းအပိုင္းဘဲျဖစ္ပါ တယ္။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈအပိုင္းမွာ မ်ဳိးေစ့ ေဆးစီရင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မ်ဳိးေစ့ကို ေဆးစီရင္တယ္ဆိုရင္ ဟိုမိုင္း(WDP) ေဆး ၄၀ ဂရမ္ကို ေရ ၁၀ ဂါလံနဲ႔ေဖ်ာ္ပါ။ သမေအာင္ ေရာေမႊေပးပါ။ ၿပီးလွ်င္ မ်ဳိးေစ့ေတြကို ၎ ေဆးရည္မွာ ၁၂ နာရီတိတိစိမ္ပါ။ အခ်ိန္ေစ့ ရင္ စပါးေစ့မ်ားျပန္ဆယ္၊  ေရစစ္ၿပီး ေရသန္႔ သန္႔နဲ႔ သံုးႀကိမ္ေလာက္ေျပာင္စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာပါ။ ၿပီးလွ်င္ ေရစစ္ၿပီး ပီနန္အိတ္ မ်ားမွာ ျပန္ထည့္စည္းၿပီး မ်ဳိးအေညႇာက္ ေပါက္ရန္ ေရသန္႔သန္႔တြင္ တစ္ညစိမ္၊ ႏွစ္ည ေလလံုေအာင္အုပ္ေပးပါ။ မ်ဳိးအေညႇာက္ မ်ားေပါက္လာၿပီး ေဆးစီရင္ၿပီးသားမ်ဳိးေစ့ ကိုရပါလိမ့္မယ္။ အသင့္ပ်ဳိးေထာင္႐ံုပါဘဲ။ ေနာက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့နည္း တစ္နည္းကေတာ့ ပ်ဳိးေဘာင္မွာ ပ်ဳိးမႏႈတ္ မီ ၃-၅ ရက္အလိုမွာ ကာဆူမင္ေဆး ဖ်န္း ေပးၿပီး ၄-၅ ရက္ၾကာမွ ႏႈတ္ၿပီးစိုက္ပါ။ ပ်ဳိးပင္တြင္ ကာကြယ္ေဆးပါသြားတဲ့အ တြက္ ေရာဂါႀကိဳတင္ကာကြယ္ၿပီးသားျဖစ္ ေစပါတယ္။ လုပ္ရတာလည္း လုပ္ငန္းပမာဏနည္းပါတယ္။

          ေနာက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့နည္းက ေတာ့ စပါးသက္တမ္း ၃၅-၄၀ ရက္သားရ ၿပီဆိုရင္ ဖန္ဂ်ီကင္း ၅၀၀ ဂရမ္ကို ေရဂါလံ၂၀ နဲ႔ေဖ်ာ္ၿပီး သံုးႀကိမ္ ႀကိဳတင္ဖ်န္းေပး တယ္ဆိုရင္လည္း ေရာဂါမ၀င္ေအာင္ အခ်ိန္ မီ ကာကြယ္ၿပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါက်လို႔ ႏွိမ္နင္းမယ္ဆိုရင္ ေတာ့ မားလ္ကိုဆိုဒ္ေဆး ၈၀ ဂရမ္နဲ႔ ေရ ၂၀ ဂါလံနဲ႔ေဖ်ာ္ၿပီး တစ္ပတ္ျခားတစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္ဖ်န္းေပးပါ။ ေရာဂါျဖစ္ၿပီးသား အရြက္မ်ားေျခာက္က်သြားၿပီး အသစ္ထြက္ တဲ့ စပါးရြက္မ်ား ေရာဂါကင္းၿပီး စိမ္းလာ ပါလိမ့္မယ္။ ေရာဂါ ဆိုးဆိုးရြားရြားျဖစ္ၿပီဆိုရင္ ေတာ့ ဖန္ဂ်ီက်င္းေဆးတစ္လွည့္၊ မားလ္ကို ဆိုဒ္တစ္လွည့္၊ ဘိုင္အိုဂ႐ိုးေဆးတစ္လွည့္စီ ဖ်န္းေပးရင္ ေရာဂါကို အၿပီးသတ္ႏွိမ္နင္း ႏိုင္ပါေၾကာင္း မွ်ေ၀လိုက္ရပါတယ္။

 ေတာင္သူလယ္သမားႀကီးမ်ားအား လံုး သီးႏွံေတြအထြက္တိုးလို႔လူမႈစီးပြား ဘ၀ေတြ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ၾကပါေစလို႔ ဆုမြန္ ေကာင္းေတာင္းလ်က္
 ေအာင္ဆန္း (စုိက္ပ်ဳိးေရး) ျမန္မာေတာင္သူႀကီးမ်ားဂ်ာနယ္